Mleczko skuszony gangster(http://www.facebook.com/galeria.mleczko)

Wybór orzecznictwa

na podstawie orzeczeń do art. 205 k.k. z 1969 r.: oraz art. 286 k.k. z 1997 r.

Art. 205 k.k. z 1969 r.

(obowiązujący do dnia 1 września 1998 r., a co do czynów popełnionych przed datą – musi być uwzględniony przy orzekaniu na zasadzie art. 4 § 1 k.k. z 1997 r.)

§ 1. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega karze pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2.1. Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w § 1 w stosunku do mienia znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. Jeżeli oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Aktualnie obowiązujący art. 286 k.k. z 1997 r.

(bezwzględnie obowiązujący co do czynów popełnionych po dniu 1 września 1998 r.):

Art.286.

§1.Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§2.Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy.

§3.W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§4.Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

OSZUSTWO – 286 k.k. z 1997 r. (art. 205 k.k. z 1969 r.)

1973.11.22 wyrok SN III KR 278/73 OSNPG 1974/7/81

Elementy przedmiotowe oszustwa muszą się mieścić w świadomości sprawcy i muszą być objęte jego wolą. Sprawca nie tylko musi chcieć uzyskać korzyść majątkową, lecz musi także chcieć w tym celu użyć określonego sposobu działania lub zaniechania. Jeżeli jeden z tych elementów nie jest objęty świadomością – nie ma oszustwa i jeśli któregoś z nich sprawca nie chce, lecz tylko nań się godzi – również nie ma oszustwa. Oszustwo może być przestępstwem popełnionym tylko umyślnie z zamiarem bezpośrednim, kierunkowym, obejmującym cel i sposób działania.

1986.10.27 wyrok SN II KR 134/86 OSNPG 1987/7/80

Stosownie do art. 205 § 1 k.k. odpowiada za oszustwo ten, kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem za pomocą wprowadzenia w błąd (oszustwo czynne) albo wyzyskania tej osoby (oszustwo bierne). Wprowadzenie w błąd oznacza, że sprawca swoimi podstępnymi zabiegami doprowadza inną osobę do mylnego wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy, zaś wyzyskanie błędu polega na wykorzystaniu przez sprawcę już istniejących, niezgodnych z rzeczywistością, opinii lub wyobrażeń osoby pokrzywdzonej. Ponadto osoba oszukana dobrowolnie oddaje mienie sprawcy, a nie traci mienia wbrew jej woli.

1974.02.20 wyrok SN V KR 49/74 OSNKW 1974/7-8/138

Elementy przedmiotowe oszustwa muszą być objęte świadomością sprawcy, który, chcąc uzyskać nienależną korzyść majątkową, działa świadomie w określony sposób, co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że działa z zamiarem bezpośrednim – kierunkowym, obejmującym cel i sposób działania.

2000.08.31 wyrok s.apel. w Krakowie II AKa 191/00 Prok.i Pr. 2001/3/19

Brak jest podstaw do przypisania oskarżonym znamienia wprowadzenia w błąd w rozumieniu przepisu art. 286 § 1 k.k. co do możliwości płatniczych spółki, którą reprezentowali, w sytuacji, gdy w tym kierunku nie podejmowali oni wobec swego kontrahenta żadnych podstępnych działań w toku wielomiesięcznej, umownie określonej współpracy gospodarczej, a ten mając pełną ocenę i świadomość trudności płatniczych oskarżonych oraz istniejącego już zadłużenia kontynuował postanowienia umowy, sprzedając dalej towar z opóźnionym terminem płatności i nie windykował w odpowiednim terminie należności z weksla in blanco wystawionego przez oskarżonych, umowę taką zabezpieczającego. Tego typu świadome działanie pokrzywdzonego graniczące z ryzykiem gospodarczym w obrocie handlowym nie może uzasadniać oszustwa po stronie oskarżonych, a dług wynikający z nieudanej transakcji oceniać należy jedynie na gruncie prawa cywilnego nawet wówczas, gdy przez kilka lat od zdarzenia nie został on przez oskarżonych uregulowany, co niewątpliwie narusza zasady etyki kupieckiej.

2000.08.30 wyrok SN N V KKN 267/00 OSNKW 2000/9-10/85

Ustawowe znamię, stanowiące skutek przestępstwa oszustwa, określonego w art. 286 § 1 k.k., wypełnione zostaje wtedy, gdy sprawca, działając w sposób opisany w tym przepisie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem, które jest niekorzystne z punktu widzenia interesów tej osoby lub innej osoby pokrzywdzonej. Powstanie szkody w mieniu nie jest koniecznym warunkiem do przyjęcia, że doszło do tak pojmowanego niekorzystnego rozporządzenia.

1999.06.01 wyrok s.apel. w Krakowie II AKa 96/99 OSA 2000/3/18

Jednorodny charakter mienia w Kodeksie karnym z 1997 roku wymaga, by do wyłudzenia mienia, dawniej uznawanego za społeczne, stosować przepis takie działanie penalizujący (art. 286 § 1 k.k.), a nie kwalifikować tych czynów jako kradzież cudzego mienia. Dawniej penalizowane zagarnięcia mienia społecznego były pojęciem gatunkowym, obejmującym różne formy przestępstw przeciwko mieniu (kradzieże, przywłaszczenia, oszustwa i inne, wyłudzenia, wykorzystywanie działalności przedsiębiorstwa itd.), toteż nie wymagały specyfikowania.

1999.04.26 wyrok s.apel. w Krakowie II AKa 131/99 KZS 1999/8-9/47

Między oszustwem (art. 286 § 1 k.k.) a przywłaszczeniem (art. 284 k.k.) nie ma różnicy co do przywłaszczenia rzeczy, a jest ta różnica, że oszust uzyskuje rzecz (mienie, prawo majątkowe) za pomocą oszukańczych zabiegów, zaś sprawca przywłaszczenia wchodzi w posiadanie rzeczy (mienia, prawa majątkowego) na podstawie tytułu prawnego.

1998.12.17 wyrok s.apel. w Katowicach II AKa 199/98 OSA 1999/4/29

Z uwagi na brak pieniędzy w obrocie gospodarczym, powszechną praktyką były transakcje z odroczonym terminem płatności, dzięki czemu osoby nie posiadające większej ilości gotówki mogły sprzedawać zakupiony towar i potem za niego zapłacić.

Wielu nieuczciwych przedsiębiorców wykorzystywało to, aby wyłudzić towar. Nie można jednak z góry zakładać, że każdy kto dokonywał takich transakcji, miał zamiar oszukania kontrahenta.

1998.12.10 wyrok s.apel. w Katowicach II AKa 252/98 OSA 2000/5/37

Niewypełniony blankiet czeku, bez wpisania remitenta oraz podpisu wystawcy, nie wywołuje skutków prawnych w obrocie i nie jest też papierem wartościowym, nie stanowi również rzeczy w rozumieniu przepisu art. 115 § 9 k.k., bowiem nie jest innym od pieniądza środkiem płatniczym oraz dokumentem uprawniającym do otrzymywania sumy pieniężnej. Co za tym idzie, nabycie takiego dokumentu trudno uznać za przestępstwo paserstwa, mimo świadomości, iż pochodzi on z czynu zabronionego, a co najwyżej zachowanie takie można rozpatrywać w kategoriach przygotowania, o którym mowa w art. 310 § 4 k.k. Sprawca niewypełniony blankiet czeku fałszuje (podrabia), gdy wpisuje w nim własnoręcznie siebie jako remitenta i podpisuje go nazwiskiem wystawcy, nadając mu cechy tego dokumentu, który w taki sposób staje się papierem wartościowym w rozumieniu art. 310 § 1 k.k., jako inny środek płatniczy lub dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej, a więc wywołujący skutki w obrocie. Jeżeli taki czek osoba ta złoży następnie właściwemu bankowi – jego trasatowi – i otrzyma w ten sposób określoną w nim sumę pieniędzy, to jednocześnie falsyfikat tego dokumentu puszcza w obieg w rozumieniu art. 310 § 2 k.k. i wprowadza pokrzywdzonego w błąd, doprowadzając do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, o którym mowa w art. 286 § 1 k.k. Zatem w powyższej sytuacji zachowaniem swym wyczerpuje znamiona art. 310 § 1 k.k. w związku z art. 310 § 2 k.k. w związku z art. 286 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k.

1998.11.12 wyrok s.apel. w Krakowie II AKa 199/98 KZS 1998/12/33

O ile dla ustalenia złego zamiaru sprawcy wyłudzenia kredytu liczą się tylko zaszłości z czasu popełnienia przestępstwa, to zdarzenia późniejsze mogą być pomocne w dokonaniu ustaleń zamiaru. Jeśli bowiem w trakcie starań o kredyt sprawca miał możliwość spłacenia go, a w przyszłości nastąpiły zdarzenia obiektywne, które załamały rentowność kredytowanego przedsiębiorstwa, może to być dowodem, że brak spłaty kredytu nastąpił bez wcześniejszego złego zamiaru sprawcy.

1998.06.17 wyrok SN N IV KKN 108/96 OSNKW 1998/7-8/34

Pozorowanie zawarcia umowy sprzedaży w tym celu, by uzyskać władanie nad ruchomościami pokrzywdzonego i oddać je innym osobom na zaspokojenie ich spornych roszczeń wobec pokrzywdzonego wyczerpuje znamiona przestępstwa określonego w art. 205 § 1 k.k.

1998.04.15 wyrok s.apel. w Krakowie II AKa 54/98 KZS 1998/4-5/55

Jak o istnieniu wyłudzenia nie decyduje samo zaniechanie oddania długu, tak i spłacenie długu nie ma znaczenia zasadniczego dla istnienia owego zamiaru. Są to fakty od siebie niezależne, choć może między nimi zachodzić związek użyteczny dla dowodzenia. Jeśli stwierdzi się wyłudzenie, to oddanie długu uznać należy za naprawienie szkody, więc okoliczność, która – choć nie znamienna – ma istotne znaczenie dla wymiaru kary.

1998.03.26 wyrok s.apel. w Katowicach II AKa 36/98 OSA 1998/11-12/64

Do przestępstwa zarzucanego oskarżonemu nie odnoszą się przepisy z dnia 12 października 1994 r. o ochronie obrotu gospodarczego, a musi ono wyczerpać znamiona zawarte w przepisie art. 205 § 1 k.k., by można mówić o zagarnięciu mienia społecznego z art. 201 k.k. Do „oszustwa” lub „innego wyłudzenia”, o jakich mówi art. 120 § 8 k.k., konieczne jest wprowadzenie w błąd, bądź wykorzystanie błędu i doprowadzenie w ten sposób pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. W przypadku kredytu bankowego, to „niekorzystne rozporządzenie mieniem” polega na udzieleniu kredytu, który nie został spłacony, bądź spłata jego nastąpiła ze znacznym opóźnieniem. Od strony podmiotowej przestępstwa oskarżony w chwili podejmowania kredytu musi już mieć świadomość, iż dla banku będzie to kredyt „stracony” bądź „trudny”, o czym oczywiście bank nie wie. Gdy ustalenie, iż bank został wprowadzony w błąd jest w miarę łatwe, ustalenie świadomości kredytobiorcy co do perspektywy spłaty kredytu jest trudne, jeśli on sam – w sposób wiarygodny – nie wypowie się na ten temat. Jeżeli kredytobiorca nie przyzna się do tego, że kredytu nie zamierzał spłacić, bądź co najmniej liczył się z tym, że ze spłatą będą istotne dla banku trudności, okoliczność tę można ustalić, wnioskując o tym ze złej kondycji przedsiębiorstwa i ustalając, iż kredytobiorca nie mógł o niej nie wiedzieć.

1998.02.26 wyrok SN IV KKN 351/97 Prok.i Pr. 1998/11-12/4

Niekorzystne rozporządzenie mieniem, jako znamię przestępstwa oszustwa (również oszustwa jako jednej z form zagarnięcia mienia, przewidzianych w art. 120 § 8 k.k.), może bowiem polegać nie tylko na udzieleniu kredytu osobie, która ma zamiar niezwrócenia go, lecz również na tym, że pokrzywdzony udziela kredytu w sytuacji, gdy jest on nienależycie zabezpieczony, jako że kredytobiorca zataił swoje wysokie obciążenie kredytowe w innych bankach oraz własną rzeczywistą złą kondycję finansową.

1997.12.02 wyrok s.apel. w Warszawie II AKa 371/97 Apel.-W-wa 1998/2/9

Ustalenie, że osoba ubiegająca się o całość roszczenia wynikającego z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. i wiedząca o tym, że przysługuje jej tylko jego część, świadomie i celowo zataja fakt istnienia innych osób uprawnionych do tego roszczenia, pozwala na dokonanie oceny, iż zamiarem jej działania jest uzyskanie korzyści materialnej, której nie ma podstaw otrzymać, i której by sobie nie przysporzyła gdyby nie wprowadzenie w błąd organu orzekającego. Powyższe przesądza o tym, że osoba taka chce wyłudzić mienie (świadczenie pieniężne) od Skarbu Państwa zobowiązanego do spełnienia świadczeń wynikających z omawianej ustawy.

1997.05.08 wyrok SN II KKN 64/97 Prok.i Pr. 1998/3/6

Sam fakt zadłużeń nie może decydować o zamiarze wyłudzenia, a dopiero powiązanie różnych okoliczności związanych z zawieranymi umowami kredytowymi i innymi transakcjami, może pozwolić na wyprowadzenie wniosków o zamiarze oskarżonego.

1997.03.13 wyrok s.apel. w Katowicach II AKa 274/96 OSP 1998/2/41

I. Na tle ustawowej definicji zagarnięcia mienia (art. 120 § 8 k.k.) zaznacza się istotna różnica między kradzieżą i przywłaszczeniem a oszustwem. O ile bowiem kradzież i przywłaszczenie zawsze prowadzą do przysporzenia korzyści majątkowej sprawcy lub komu innemu, o tyle w przypadku przestępstwa oszustwa osiągnięcie korzyści nie musi nastąpić, lecz wystarczające jest, by sprawca działał w celu osiągnięcia takiej korzyści.

    1. Chcąc przypisać zagarnięcie kredytu, należy wykazać, że już w momencie ubiegania się o jego przyznanie sprawca wprowadzał banki w błąd nie po to, by uzyskać kredyt, lecz dlatego, by wypłaconego kredytu nie zwrócić.

1997.02.21 wyrok s.apel. w Lublinie II AKa 4/97 Apel.-Lub. 1997/3/16

Oszustwo, o którym stanowi art. 205 § 1 k.k. zachodzi wówczas, gdy obok elementów przedmiotowych (wprowadzenie w błąd albo wyzyskanie błędu i niekorzystnego rozporządzenia mieniem na rzecz innej osoby) istnieje po stronie sprawcy bezpośredni i kierunkowy zamiar osiągnięcia korzyści majątkowej, obejmujący również wskazany w tym przepisie sposób działania.

1995.12.13 postan. s.apel. w Katowicach II AKz 328/95 OSA 1998/2/15

Właśnie w sprawach o zagarnięcie mienia, w szczególności, gdy sprawca od wielu lat prowadzi rozległą, wielotorową działalność gospodarczą, wywiązując się w dużej mierze ze swoich zobowiązań, a zarzut dotyczy tylko fragmentu tej działalności, w której słuszne roszczenia pokrzywdzonych w określonym zakresie były przez oskarżonego realizowane, prokurator winien dołożyć wszelkiej staranności, aby wykazać dowodowo, głównie poprzez okoliczności strony przedmiotowej, zamiar zagarnięcia mienia i obalić tezę, iż należności sprzedającego nie są jedynie długiem w pojęciu prawa cywilnego.

1995.10.13 wyrok SN II KRN 125/95 Prok.i Pr. 1996/5/4

Sprawca, który puszcza w obieg podrobione lub przerobione pieniądze otrzymane jako prawdziwe, z reguły działa w zamiarze uniknięcia straty, a zatem pragnie uzyskania za nie świadczenia wzajemnego. Może jednak zaistnieć sytuacja, że pieniądze takie puści w obieg bez świadczenia wzajemnego, np. w formie darowizny, napiwku – i wówczas nie działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej ani nie doprowadzi innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

1995.10.13 wyrok SN II KRN 123/95 Prok.i Pr. 1996/5/2

Zręczne manipulowanie kartami, kubkami nie przesądza o wyniku gry niekorzystnym dla biorącego udział w grze. W momencie bowiem jego rozstrzygania kubki są nieruchome. Wskazanie przez grającego kubka, pod którym znajduje się piłka, przesądza o jego wygranej i do tego nie jest konieczne obserwowanie manipulowania kubkami przez urządzającego grę.

Dopiero wówczas możnaby przyjąć, iż urządzający grę stosuje oszukańcze zabiegi, gdy podstępnie stara się usunąć piłkę i w tym celu usiłuje odwrócić bądź odwraca uwagę grającego, względnie nie wypłaca wygranej.

1995.03.15 wyrok s.apel. w Poznaniu II AKr 482/95 Prok.i Pr. 1996/11/20

Niedopełnienie umowy kredytowej stanowi przestępstwo skierowane przeciwko mieniu tylko wówczas, gdy sprawca wyłudza świadomie tj. z zamiarem niespłacenia przyjętego obowiązku spłaty zaciągniętego kredytu. Fakt zaś niezwrócenia kredytu w terminie nie może jeszcze stanowić dostatecznej podstawy do uznania winy za wyłudzenie – jeżeli nie zostanie ustalone, że już w momencie zawierania umowy o kredyt sprawca nie miał zamiaru zwrotu zaciągniętego kredytu.

1995.02.28 wyrok s.apel. w Katowicach II AKr 2/95 Prok.i Pr. 1995/9/22

Działanie sprawcy polegające na złożeniu zamówienia na dostawę towaru z odroczonym terminem płatności, określonym w wystawionej fakturze, przy istnieniu już w momencie złożenia tegoż zamówienia lub w momencie pobrania towaru zamiaru niedotrzymania terminu zapłaty i odłożenia go na czas bliżej nieokreślony oraz uzależnienia go od ewentualnego powodzenia inwestycji dokonanych z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży przedmiotowego towaru, jest w istocie doprowadzeniem kontrahenta do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia go w błąd, a tym samym wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 201 k.k.

1995.02.22 postan. s.apel. w Katowicach II AKz 30/95 OSA 1995/10/44

Niedotrzymanie przez kontrahenta banku terminu spłaty odsetek od pobranego kredytu oraz kolejnych uzgodnionych umownie rat kapitałowych i odłożenie tego na bliżej nieokreślony czas oraz uzależnienie spłaty od ewentualnego prowadzenia inwestycji o wysoce niepewnym charakterze w sytuacji wcześniejszych gospodarczych niepowodzeń, a także niespłacenie wielomiliardowych należności na rzecz innego banku i podanie do zabezpieczenia rzeczy, których sprawca nie jest właścicielem, bądź są one obciążone prawami osób trzecich – co zostaje zatajone – jest w istocie doprowadzeniem pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia go w błąd w rozumieniu przepisu art. 205 § 1 k.k. (art. 199 lub 201 k.k.).

1995.01.12 wyrok s.apel. w Krakowie II AKr 246/94 KZS 1995/1/26

Skoro oskarżony zataił przed swymi kontrahentami rzeczywisty stan swego przedsiębiorstwa, w szczególności jego znaczne zadłużenie, a pobrał na kredyt towary o wartości poważnie przekraczającej realne możliwości zapłaty, a więc zastosował podstęp, by towary te uzyskać, świadczy to o braku zamiaru zapłacenia za nie kiedykolwiek. Działanie takie wyczerpuje znamion wyłudzenia z art. 205 kk, a z uwagi na wartość i charakter zagarniętego mienia – art. 201 kk.

1994.11.15 postan. s.apel. w Krakowie II AKz 397/94 KZS 1994/11/10

Zarzut wyłudzenia jest uzasadniony wystarczająco dla celów orzekania o aresztowaniu, gdy wykazano, że oskarżony pobierał na kredyt towary ponad możliwości płatnicze swej firmy, nie informując dostawców ani o tym, ani o swych długach, zapewne obawiając się, że gdyby o tym wiedzieli, towaru by mu nie dostarczali.

1994.10.06 wyrok s.apel. w Krakowie II AKr 120/94 KZS 1994/10/13

O zamiarze wyłudzenia świadczyć mogą oszukańcze zabiegi, polegające na wytworzeniu przekonania kredytodawcy, że sprawca jest osobą godną zaufania – m.in. założenia fikcyjnej firmy, zarejestrowanej na podstawioną osobę, poręczając zwrócenie kredytu, jeśli poręczenie to miało istotne znaczenie dla uzyskania kredytu. Nie jest trafny pogląd, że wydanie oskarżonemu towaru na kredyt było umową kupna – sprzedaży z odroczonym terminem płatności, zatem wydanie mu towaru było przeniesieniem własności i to niezależnie od formy umowy tego tyczącej. Nie idzie więc o to, czy oskarżony towar sobie przywłaszczał, ale o to, czy wyłudził wydanie go, jak to przewiduje art. 205 § 1 kk.

1994.02.16 uchwała SN I KZP 39/93 OSNKW 1994/3-4/15

I. Określenie „gra hazardowa”, użyte w art. 128 § 1 k.w., obejmuje swym zakresem wszelkie gry, w tym i grę w tzw. trzy karty, jeżeli wygrana lub przegrana uzależniona jest nie od umiejętności grających, lecz wyłącznie lub przeważnie od losu.

    1. Urządzającemu grę hazardową jedynie wówczas można przypisać odpowiedzialność za przestępstwo określone w art. 205 k.k., gdy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej dla siebie, lub innej osoby, podstępnie obchodzi reguły gry, naruszając założoną przez nie równość szans jej uczestników, przez użycie oszukańczych zabiegów, w celu uzyskania korzystnego dla siebie wyniku gry.

1993.11.24 wyrok s.apel. w Gdańsku II AKr 324/93 OSP 1995/4/79

Działanie sprawcy polegające na zakupie towaru z zobowiązaniem się do zapłaty zań w późniejszym, umownie określonym terminie, przy zaistnieniu już w momencie tego zakupu zamiaru niedotrzymania uzgodnionego terminu zapłaty i odłożenia go na czas bliżej nieokreślony oraz uzależnienia go od ewentualnego powodzenia inwestycji dokonanych z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży przedmiotowego towaru, jest w istocie doprowadzeniem kontrahenta do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia go w błąd, a tym samym wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 199 § 1 k.k. czy art. 201 k.k. lub art. 205 k.k.

1992.11.12 wyrok s.apel. w Rzeszowie II AKr 105/92 OSA 1993/10/56

I. Przy oszustwie z art. 205 § 1 k.k. od strony przedmiotowej tego przestępstwa wymagane jest:

1) wprowadzenie w błąd, wyzyskanie błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania pokrzywdzonego,

2) doprowadzenie tymi sposobami innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

Zaistnienie tego drugiego elementu – doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem pokrzywdzonego lub innej osoby w sferze mienia cudzego (art. 120 § 7 k.k.) stanowi warunek konieczny przestępstwa z art. 205 § 1 lub zagarnięcia mienia z art. 199 § 1 k.k. w postaci oszustwa w zakresie mienia społecznego (art. 120 § 6 k.k.). Odpowiednie przedmiotowe przesłanki muszą wystąpić również przy przestępstwie zagarnięcia mienia społecznego z art. 199 § 1 k.k. w postaci wyłudzenia, z tym jednak, iż wypadku wyłudzenia zamiast wprowadzenia w błąd lub wykorzystania błędu, jego cechę stanowią podstępne zabiegi. Z definicji art. 120 § 8 k.k. wynika, że „wyłudzenie” jest powiązane wyjątkowo ściśle z formą zagarnięcia nazwaną „oszustwem”. Słowo „inne” zawiera wskazówkę, ma cechy wspólne z oszustwem, stanowiąc w zasadzie odmianę oszustwa, w której dominują podstępne zabiegi.

II. Dyspozycja przepisu art. 107 ust. 1 u.k.s. obejmuje uchylanie się od uiszczenia należnej od danej czynności cywilno-prawnej lub od dokumentu – „opłaty skarbowej” i tylko opłaty skarbowej, nie zaś opłaty sądowej, czy opłaty notarialnej.

1984.05.22 wyrok SN III KR 110/84

Istota pożyczki (art. 720 k.c.) polega między innymi na tym, że pożyczkobiorca zobowiązany jest do zwrotu przedmiotu pożyczki i dlatego po stronie udzielającego pożyczkę nie występuje zamiar uszczuplenia mienia o pożyczoną część, a zatem brak zamiaru przywłaszczenia tego mienia.

1981.04.23 wyrok SN III KR 63/81 LEX nr 21901

Postępowanie karne nie jest właściwe do interpretacji i oceny realizacji umowy cywilno-prawnej, chyba że w toku realizacji umowy popełniony został czyn przestępczy.

Nie każde niewłaściwe realizowanie umowy cywilno-prawnej, nawet wtedy kiedy dotyczy to kwestii finansowych lub materialnych, stanowi przestępstwo.

1980.04.03 wyrok SN II KR 73/80 LEX nr 21863

Przy ustaleniu zamiaru sprawcy oszustwa, w zasadzie nie przyznającego się do winy w szczególności przy zawieraniu pozornych umów o pożyczkę pieniędzy należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności, na podstawie których można byłoby wyprowadzić co do realności wypełnienia obietnic złożonych przez sprawcę osobie rozporządzającej mieniem, a w szczególności jego możliwości finansowe, skalę przyjętych zobowiązań, które ma świadczyć z niekorzyścią dla siebie sprawca, na korzyść rozporządzającego mieniem, zachowanie się sprawcy po otrzymaniu pieniędzy, jego stosunek do rozporządzającego mieniem w związku z upływem terminów płatności sumy pożyczki lub odsetek, z jednoczesną oceną przy zwłoce płatności zmian w sytuacji materialnej sprawcy na niekorzyść oraz przyczyn takiego stanu rzeczy.

Tylko więc w oparciu o kompleksową ocenę okoliczności towarzyszących uzyskaniu pożyczki i wagi przyczyn jej niespłacania, można wysnuć logiczne wnioski czy mamy do czynienia z oszustwem czy też niekaralnym niedotrzymywaniem warunków zwrotu pożyczki.

1980.01.16 wyrok SN V KRN 317/79 OSNPG 1980/6/81

Sam fakt, iż pożyczkobiorca mimo monitów ze strony pożyczkodawcy – nie zwraca pieniędzy, nie wystarcza do skazania dłużnika za przestępstwo z art. 205 § 1 k.k. Ponadto, zgodnie z linią orzecznictwa, elementy przedmiotowe oszustwa muszą się mieścić w świadomości sprawcy i muszą być objęte jego wolą. Sprawca nie tylko musi chcieć w tym celu użyć określonego sposobu działania. Jeżeli jeden z tych elementów nie jest objęty świadomością, nie ma oszustwa i jeżeli któregoś z nich sprawca nie chce, lecz tylko się nań godzi, również nie ma oszustwa. Oszustwo może być przestępstwem popełnionym tylko umyślnie z zamiarem bezpośrednim, kierunkowym, obejmującym cel i sposób działania.

1978.10.26 wyrok SN III KR 173/78 LEX nr 21786

1. Stwierdzenie braku kwalifikacji formalnych po stronie sprawcy do prowadzenia określonej działalności nie jest wystarczającym do przyjęcia „wprowadzenia w błąd” jako elementu przestępstwa z art. 205 k.k., gdyż o „niekorzystnym rozporządzeniu mieniem” decyduje brak oczekiwanego efektu w zamian za to „rozporządzenie mieniem”.

2. Przyjęcie każdej kwalifikacji prawnej w wyroku, a więc także w kumulatywnym zbiegu wymaga pełnego oparcia o materiał dowodowy i uzasadnienia, również wtedy kiedy nie stanowi ona podstawy orzeczenia o karze.

1976.01.21 wyrok SN I KR 219/75 OSNKW 1976/4-5/59

Kumulatywny zbieg przepisów art. 227 § 2 k.k. z art. 205 § 1 k.k. zachodzi w wypadku, gdy czyn sprawcy polega na puszczeniu w obieg podrobionego lub przerobionego polskiego lub obcego pieniądza albo uprawniającego do otrzymania sumy pieniężnej lub towarów zbywanych za wartości dewizowe dokumentu na okaziciela przez zbycie takiego pieniądza lub dokumentu innej osobie za pomocą wprowadzenia w błąd lub wyzyskania błędu co do rzeczywistej wartości tego rodzaju „środków płatniczych” i doprowadzenia w ten sposób tej osoby do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem.

1975.11.27 uchwała 7 sędziów SN VI KZP 22/75 OSNPG 1976/3/22

Czyn sprawcy kradzieży mienia, polegający na tym, że sprawca ten następnie mienie to sprzedaje, wprowadzając nabywcę w błąd, tylko co do tego, że jest właścicielem tego mienia, albo też wyzyskując błąd nabywcy co do tej okoliczności, wskutek czego doprowadza nabywcę do takiego rozporządzenia mieniem, które – w wypadku ujawnienia kradzieży – może okazać się dla niego niekorzystne – nie stanowi odrębnego przestępstwa oszustwa.

1974.09.17 wyrok SN IV KR 191/74 OSNPG 1975/2/22

Dla spełnienia znamion przestępstwa tzw. „płatnej protekcji” nie jest konieczne aby sprawca wykazał jakąkolwiek inicjatywę, a w tym, aby żądał korzyści majątkowej lub osobistej. Wystarcza przyjęcie przez niego takiej korzyści zaoferowanej mu przez osobę zainteresowaną w załatwieniu konkretnej sprawy a nawet przyjęcie samej tylko obietnicy określonego świadczenia.

W razie gdy sprawca zatrzymał dla siebie całą uzyskaną korzyść materialną popełnia jedno przestępstwo z art. 244 k.k. Jeżeli zaś przekazał ją w całości lub w części osobie pełniącej funkcję publiczną, której pośredniczył w załatwieniu sprawy, dopuszcza się nadto odrębnego czynu z art. 241 k.k.

Nietrafne jest określenie omawianego przestępstwa „sui generis” oszustwem. Nie jest bowiem wcale regułą chociaż często się zdarza, że sprawca, nie podejmując faktycznie żadnej interwencji ani nawet nie mając ku temu jakiejkolwiek możliwości, wyłudza od swego „kontrahenta” korzyść majątkową pod pozorem załatwienia mu sprawy dzięki posiadanym wpływom. W takim wypadku zachodzi zbieg przepisów ustawy uzasadniający kumulatywną kwalifikację tego rodzaju czynu z art. 244 k.k. i art. 205 k.k. w związku z art. 10 § 2 k.k.

1973.08.20 wyrok SN III KRN 171/73 OSNKW 1974/2/28

Działanie oskarżonego polegające na nakłanianiu znajomych do zaciągania pożyczek w pracowniczej kasie zapomogowo-pożyczkowej i przekazywania jemu otrzymywanych pieniędzy, które on zobowiązał się spłacić za pożyczkobiorców nie mając takiego zamiaru, nie kwalifikuje się jako zagarnięcie mienia społecznego, lecz jako oszustwo określone w art. 205 § 1 k.k.

1973.01.24 uchwała SN VI KZP 69/72, OSNKW 1973/4/42

1. Niewywiązywanie się z zobowiązania zapłaty wynagrodzenia za zamówione dzieło (art. 627 k.c.) nie stanowi wyłudzenia „innego podobnego świadczenia” w rozumieniu art. 121 § 2 k.w. Takie zachowanie się może stanowić występek określony art. 205 k.k.

1971.12.09 wyrok SN Rw 1249/71 OSNKW 1972/3/55

Sam fakt, że pożyczkobiorca – mimo monitów ze strony pożyczkodawcy – nie zwraca pożyczonych pieniędzy, nie wystarcza do ustalenia, że dłużnik od początku, tzn. już w momencie zwracania się o pożyczkę, nie miał zamiaru zwrotu pożyczonych mu pieniędzy, a zatem fakt ten sam przez się nie stanowi dostatecznej podstawy do skazania dłużnika za przestępstwo z art. 205 § 1 k.k.

/opracowanie: adw. Ewa Stępniak/